स्पर्धा परीक्षा म्हटल्यानंतर त्यात नेमकी कोणती स्पर्धा परीक्षा आहे हे डोळ्यासमोर आणणं आवश्यक आहे. त्यानुसार आपल्याला हा अभ्यास करता येईल. येथे आपण एमपीएससी , युपीएससीच्या स्पर्धा परीक्षा असतात त्यासंदर्भात विवेचन करणार आहोत. त्यानुसार अभ्यासाचे टप्पे पुढीलप्रमाणे -
सर्वसाधारणपणे प्रशासकीय सेवेतील मुलाखती अधिक औपचारिक असतात. यामध्ये प्रोटोकॉल ची जाण, वरिष्ठ पदांचे भान या बाबी अपेक्षित असतात. पीएसआय चे पद हे एकात्मिक सेवा आणि कायदासुव्यवस्थेशी थेट निगडित असल्याने उमेदवारांकडून शिस्तीची अपेक्षा अधिक असते. त्यामुळे उमेदवारांचे सादरीकरण व देहबोली सकारात्मक असायला हवी.
विक्रीकर निरीक्षक पदासाठी पूर्वपरीक्षा घेतली जाणार आहे. जर अगदीच गणिती भाषेत तासांचा हिशेब केला आणि त्या तासांचा आपल्या जबाबदा-या व अभ्यासाव्यतिरिक्त इतर गोष्टींचा मेळ घातला तर आपल्यापाशी फारच कमी वेळ आहे, असे तुम्हाला जाणवेल. पण हातात असलेल्या वेळेचा योग्य मेळ साधला तर यश मिळवणे कठीण नाही. या परीक्षेची तयारी करताना पुढे नमूद केलेल्या घटकांचा सविस्तर अभ्यास करणे महत्त्वाचे ठरते.
केंद्रीय लोकसेवा आयोग २०१३च्या परीक्षेचा निकाल जाहीर झाला. केंद्रातील प्रशासकीय सेवांमधली पदं म्हणजे प्रतिष्ठेची, जबाबदारीची आणि मोठं कर्तृत्व गाजवण्याची संधी देणारी. या परीक्षेत उत्तीर्ण होऊन एवढया मोठया पातळीची शासकीय नोकरी मिळवण्याची स्वप्नं पाहात उत्तर भारतातील लाखो तरुण-तरुणी दिवसरात्र एक करतात. मात्र या परीक्षेत उत्तीर्ण होऊन प्रशासकीय सेवांमध्ये जाणा-या मराठी मुला-मुलींचा टक्का एकूण भरल्या जाणा-या पदाच्या १० टक्के एवढाही होत नाही. महाराष्ट्राचा आवाज केंद्रात त्यामुळे तोकडा पडतो. राष्ट्रीय आणि राज्य पातळीवरच्या निर्णयांमध्ये महाराष्ट्र सहभागी नसतो.
चांगल्या कंपनीत चांगली नोकरी मिळविण्यासाठीसुद्धा वयोमर्यादा निश्चित केलेली असते. वय झाल्यावर कोणीही नोकरी देत नाही. वय संपल्यावर कोणीही विचारत नाही. त्यामुळे योग्य वयात शिक्षण पूर्ण करणे, करिअर करणे किंवा विविध प्रकारच्या स्पर्धात्मक परीक्षा देणे, स्पर्धा परीक्षांची पूर्वतयारी करणे, भरपूर अभ्यास व मेहनत करणे अत्यंत आवश्यक आहे. एकंदरीत करिअरचे नियोजन `टाइम मॅनेजमेंट`चा आधार घेऊन करणं, काळाची गरज आहे.
सिंधू संस्कृतीमध्ये त्या संस्कृतीची वैशिष्टये, महत्त्वाची शहरे, राज्यव्यवस्था, अर्थव्यवस्था, समाज, धार्मिक धारणा, लिपी, मृतदेह पुरण्याच्या पद्धती, महत्त्वाचे अवशेष व त्यांचा अर्थ आणि या संस्कृतीचा र्हास यांचा अंतर्भाव होतो. सिंधू संस्कृती व आर्याचे आगमन यांबाबत इतिहासकारांमध्ये मतभेद आहेत. सिंधू संस्कृतीचे लोक व आर्य यांच्यामध्ये कोणता असा संबंध होता की सिंधू संस्कृतीच्या संपूर्ण र्हासानंतर आर्य आले हा मतभेदाचा मुख्य मुद्दा ठरतो.
स्पर्धा परीक्षांची सवय नसल्यामुळे गेल्या वर्षीची परीक्षा अवघड गेल्याचा अनेकांचा अनुभव असेल. त्यासाठी बहुपर्यायी प्रश्न सोडवण्याची सवय हवी. अनेक वेळा उत्तर माहीत असते पण ते नेमक्या वेळी आठवत नाही, असाही अनेकांचा अनुभव असेल. प्रश्न पाहणे, पर्याय पाहणे आणि त्यातून नेमके उत्तर सुचणे ही मेंदूची प्रतिक्षिप्त क्रिया असली पाहिजे. त्यासाठी वेळेचे नियोजन करून प्रश्न सोडवण्याचा सराव आवश्यक आहे.
5 नोव्हेंबर 2014 रोजी महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाने विक्रीकर विभागातील विक्रीकर निरीक्षक `गट ब' या संवर्गातील एकूण 445 पदांच्या भरतीकरता अधिसूचना जारी केली. ही परीक्षा 1 फेब्रुवारी 2015 रोजी राज्याच्या 36 जिल्हा केंद्रांवर घेण्यात येणार आहे. या परीक्षेच्या बदललेल्या अभ्यासक्रमात सामान्य अध्ययन या घटकाअंतर्गत `भारतीय अर्थव्यवस्था' हा महत्त्वाचा घटक समाविष्ट करण्यात आला आहे.
यूपीएससी आणि एमपीएससी या दोन्ही परीक्षांच्या दृष्टिकोनातून अर्थशास्त्राचा अभ्यास करताना सुरुवातीला मुख्य आर्थिक संकल्पना समजून घेणे महत्त्वाचे ठरते. अलीकडच्या प्रश्नपत्रिकांचा अभ्यास केला तर लक्षात येते की, अर्थशास्त्रावर बेतलेले प्रश्न हे संकल्पनांवर आधारित असतात. काही आकडेवारी लक्षात ठेवावी लागते अथवा ती पाठ केल्याशिवाय पर्याय नसतो, उदा. जनगणनेसंबंधित आकडेवारी, आयातनिर्यातसंबंधित आकडेवारी. महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगातर्फे `विक्रीकर निरीक्षक` पदासाठी (सेल्स टॅक्स इन्स्पेक्टर) पूर्व परीक्षा 1 फेब्रुवारी 2015 ला परीक्षा घेण्यात येणार आहे. यशस्वी उमेदवारांची नियुक्ती राज्य सरकारच्या विक्रीकर विभागात करण्यात येते. विक्रीकर निरीक्षकानंतर विक्रीकर अधिकारी, सहाय्यक विक्रीकर आयुक्त, विक्रीकर उपायुक्त सारख्या पदावर बढतीच्या संधी उपलब्ध होतात.
अभ्यास करा असा घोषा सगळेच जणं लावतात. परंतु दहावी, बारावी आणि ग्रॅज्युएशन करताना त्यात्या पातळीवर नेमक काय करायचं, याच्या थेट 11 टिप्स तुम्हांला देत आहेत.
1. कधीही फार तास सलग अभ्यासाला बसू नका. तासभराने दहा मिनिटांचा ब्रेक हवाच. 2. अभ्यासासाठी टाइमटेबल बनवा. त्याचं काटेकोरपणे पालन करण्यासाठी मित्रांना आणि घरी जाहीर करून टाका. म्हणजे ते फॉलो करण्यासाठी घरातल्यांची मदतच होईल. 3. अभ्यास करणं म्हणजे घोकपट्टी नको. संकल्पना समजून घेऊन अभ्यास केलेला चांगला. 4. एखाद्या गोष्टीमुळे टाइमटेबल फॉलो झलं नसेल तर तसं नोट डाऊन करून ठेवा. ती गोष्ट, धड, मॅथ्स नंत र करायचं आहे हे लक्षात ठेवा. 5. फ्रेश वातावरण असलेल्या ठिकाणी अभ्यासाला बसा. 6. वाचताना महत्त्वाची वाक्य, शब्द अधोरेखीत करून ठेवा. पुन्हा तो धडा चाळताना त्याचा उपयोग होईल. तसंच, दिवसांतला 15 मिनिटांचा वेळ उजळणीसाठी ठेवा. 7.. वीकेण्डला स्वत:ची टेस्ट घेऊन मार्कही द्या. अभ्यास कुठपर्यंत पोचलाय हे कळेल. 8. अभ्यास करताना फळं आणि पाणी थोड्या थोड्या वेळाने घेत राहा. 9. दहावीला असलेल्या विद्याथ्र्यांनी सुट्टीत करिअर कौन्सिलरकडून अॅप्टिट्यूट टेस्ट करून घ्यालला हवी. जेणेकरून आपला कल, क्षमता लक्षात येऊन अकरावीला शाखा निवडणठ सोपं जाईल. 10. बारावीला गेलेल्या विद्याथ्र्यांनी व्यावसायिक अभ्यासाक्रमाकडे वळायचं असल्यास त्याची माहिती मिळावयल सुरुवात करा. अभ्यासक्रमांतले बदल याकडेही लक्ष ठेवायला हवं. 11. तसंच, जे विद्यार्थी ग्रॅज्युएशनला आहेत त्यांनी आपलं करियर अधिक फोकस्ड ठेवायला हवं. पुढे शिकायचं असल्यास त्याची माहिती मिळावयला हवी. खासगी नोकरी करयाची असल्यास संवाद कौशल्य वाढवायला हवं. |
Suresh Dindorkar
Author and Admin of this site was formerly P.S. to Union Minister, Govt of India , New Delhi Archives
September 2015
Categories
All
|